تاریخچه حضور ایرانیان در کشور روسیه

سالانه بسیاری از ایرانیان برای تحصیل، اقامت، تفریح و یا استراحت به کشور روسیه سفر می کنند. بهتر است قبل از سفر به خارج از کشور علاوه بر مطالعه بر روی آداب و رسوم و ویژگی های مردم این کشور، به نقشۀ جغرافیای ایران در زمان های گذشته نگاه بیاندازید متوجه می شوید که جغرافیای ایران به شکل کنونی نبوده است. حضور ایرانیان در کشور روسیه دارای تاریخچه ی بسیار طولانی ای است.

تقریبا از هزاران سال پیش از پیشینۀ آن ها گذشته است. حضور تاریخی ایرانیان در کشور روسیه از جنوب داغستان تا شهر اصلی دربند (derbent)   بوده است. این قلمرو به صورت متناوب و سلسله وار پس از قرن ها تا سال 1813 در اختیار ایرانیان بوده است ،وهمچنین ایرانیان به صورت مداوم بین این سرزمین ها رفت و آمد داشته اند،جالب اینجاست که امروزه بسیاری از ساکنان اصلی این مناطق خود را بخشی از ایران میدانند و احترام بسیاری برای پیشینان خود قائلند.

در روسیه دو انجمن (گروه قومی) وجود دارند که  قدمت وجود ایرانیان را در روسیه به نمایش می گذارد. انجمن tats  (تات ها)، که از ساکنان بومی قفقاز شمالی و یهودیان ساکن در کوهستان ها هستند.

ساکنانی از مرزهای سابق و معاصر ایران که دارای تاریخچه ای طولانی می باشند و آنچه که در قلمرو روسیه امروز دیده می شود از همان افراد است و هزاران سال است که در حال گسترش می باشد. در طول تاریخ، منطقه قفقاز معمولا در کشور ایران بوده است و قسمت های زیادی از آن تحت کنترل امپراطوری های ایران بمدت چندین قرن و یا تحت تأثیر مستقیم آن، تحت کنترل ایران بوده است.

از اوایل قرن شانزدهم تا اوایل قرن نوزدهم، منطقۀ قفقاز و بخشی از قفقاز شمالی (یعنی داغستان)، توسط سلسله
حکومت های پی در پی صفوی، افشاری، قاجار اداره می شده است . در دوره قرن نوزدهم، درپی عهدنامه گلستان از سال 1813میلادی و پیمان ترکمنچای در سال 1828میلادی، در پی سلسله جنگ های ایران و روس ،ایران این منطقه را به امپراطوری روسیه واگذار کرد. از آن زمان،به بعد این مناطق بخشی از کشور روسیه محسوب می شوند.Tats  (تات ها) در میان ساکنان بومی قفقاز شمالی از تبار مهاجران ایرانی از زمان امپراطوری ساسانی هستند.

یک شهر سنتی و تاریخی ایرانی وجود دارد که حداکثر در منطقه دربند (derbent) است و متعلق به قرن هشتم قبل از میلاد می باشد، این منطقه از قرن ششم، دائما توسط پادشاهان ایران کنترل می شده است.

همچنین در قرن پنجم، دربند (derbent) به عنوان یک قلعه ی مرزی و محل سکونتی برای ساتراپ ها و مرزبانان ساسانی بوده است. همان طور که توسط دایره المعارف ایرانیکا اشاره شده است، زبان های ایرانی باستان در گویش روزمره مردم داغستان و دربند (derbent) به ویژه آن هایی که در دوره ساسانی ساکن شدند و همچنان بسیاری از آن ها در همین مناطق در حال زندگی هستند، بسیار رایج است.

دربند (derbent) یک شهر محوری مخصوص ایرانی ها باقی ماند، تا زمانی که در سال 1813میلادی در عهدنامه ی گلستان از ایران جدا شد. جامعه ی بومی تات های ایرانی در شهر دربند و محیط اطراف آن، ناشی از مهاجرت ایرانیان از آنچه که امروزه ایران است، می باشند. از اواخر قرن نوزدهم، جذب و مهاجرت به ایران به شدت کاهش یافته است. آذربایجان نیز از این امر مستثنی نیست.

درسرشماری سال 1886میلادی جمعیت استان داغستان ازجمعیت 15265 نفری شهر دربند (derbent)، که 8994 نفر معادل 58.9 درصد از تبار ایرانی بودند که اکثریت آنها به صورت مطلق دراین شهر سکونت داشتند.